ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਤਰਨਾਕ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਵਾਧੀ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਹੈ। ਇਹ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਤਰਨਾਕ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਵਾਧੀ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਹੈ। ਇਹ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕ ਪੌਦਿਆਂ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਨ। ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਆਪ ਵੀ ਐਮੋਨੀਆ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ?
ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਕਲੋਰੋਫਿਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜੋ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਵਾਧੀ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
ਇਹ ਐਮੀਨੋ ਐਸਿਡ ਦਾ ਮੁੱਖ ਤੱਤ ਹੈ, ਜੋ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਡੰਡਿਆਂ ਦੀ ਵਾਧੀ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਗੂੜ੍ਹਾ ਹਰਾ ਰੰਗ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ
ਜੈਵਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ: ਖਾਦ, ਗੋਬਰ, ਕੰਪੋਸਟ ਆਦਿ।
ਅਜੈਵਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ: ਯੂਰੀਆ, ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਖਾਦਾਂ।
ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਾਲਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਫਿਕਸ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਖਾਦ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਖਾਦਾਂ।
ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਪੀਲਾਪਣ।
ਫਸਲ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਘੱਟ ਹੋਣਾ।
ਜੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਨੁਕਸਾਨ
ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ।
ਕੀਟਾਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਵਾਧਾ।
ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ।
ਐਮੋਨੀਆ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜੈਵ-ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੀ ਘਾਟ।
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਸਲਾਹ
ਡਾ. ਆਰ. ਐਸ. ਬਾਣਾ (ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਨੁਸੰਧਾਨ ਸੰਸਥਾਨ) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ:
“ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਬੇਤਹਾਸਾ ਵਰਤੋਂ ਮਿੱਟੀ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਹਰ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਹਰ ਫਸਲ ਲਈ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਸਿਫਾਰਸ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।”
ਡਾ. ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (ਆਈ.ਸੀ.ਏ.ਆਰ.-ਆਈ.ਏ.ਆਰ.ਆਈ.) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ:
“ਕਿਸਾਨ ਪੱਤੇ ਦੇ ਰੰਗ ਦੀ ਚਾਰਟ ਜਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਕੇ ਪਤਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।”
ਸੰਤੁਲਿਤ ਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਲੋੜ
ਵਿਗਿਆਨੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਿਰਫ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ। NPK (ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ, ਫਾਸਫੋਰਸ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ) ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਲਫਰ, ਜ਼ਿੰਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਾਈਕ੍ਰੋ ਨਿਊਟਰੀਐਂਟ ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, 49% ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਸਲਫਰ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ।
ਨਤੀਜਾ
ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਫਸਲ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
📞 ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ: ਜੇ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੇ ਤਜਰਬੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ 9599273766 ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਕਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ [email protected] ‘ਤੇ ਈਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
COMMENTS