ਜੌ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਅਪਣਾਓ ਅਤੇ ਦੇਖੋ ਕਿਸਾਨੀ ਆਮਦਨ ਕਿਵੇਂ ਵਧਦੀ ਹੈ — ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਰਾਜ਼

ਜੌ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਅਪਣਾਓ ਅਤੇ ਦੇਖੋ ਕਿਸਾਨੀ ਆਮਦਨ ਕਿਵੇਂ ਵਧਦੀ ਹੈ — ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਰਾਜ਼

ਜੌ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਅਨਾਜ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਚਾਵਲ, ਗੰਧਮ ਤੇ ਮੱਕੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੌਥੇ ਨੰਬਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਨਾਜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਕੁੱਲ ਅਨਾਜ ਉਤਪਾਦ

ਕਾਲੇ ਜੀਰੇ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਆਮਦਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਨਵੀਂ ਸੋਚ, ਨਵੀਂ ਖੇਤੀ: ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ ਨਾਲ ਜਸਕਰਨ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ
ਗੁਰਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਸੰਗਰੂਰ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀਬਾੜੀ (Protected Cultivation) ਦੇ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਹਨ।

ਜੌ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਅਨਾਜ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਚਾਵਲ, ਗੰਧਮ ਤੇ ਮੱਕੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੌਥੇ ਨੰਬਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਨਾਜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਕੁੱਲ ਅਨਾਜ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਹਿੱਸਾ ਲਗਭਗ 7% ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਬੀ ਫਸਲ ਵਜੋਂ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅਕਸਰ “ਅਨਾਜਾਂ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜੌ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਇੱਥੇ 7 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਜੌ ਦੀ ਖ਼ਾਸੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਮਕੀਨ, ਖਾਰੇ ਮਿੱਟੀ, ਘੱਟ ਬਾਰਸ਼ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕੇ ਅਤੇ ਵਰਖਾ-ਆਧਾਰਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਧੀਆ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।


ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਕਿਉਂ ਫ਼ਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ ਜੌ?

  • ਵੱਧ ਰਹੀ ਮੰਗ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੌ ਦੀ ਮੰਗ ਹਰ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 10% ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ।

  • ਸਰਕਾਰੀ ਸਮਰਥਨ: ਇਹ ਫਸਲ ਐਮ.ਐਸ.ਪੀ. (ਨਿਊਨਤਮ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ) ’ਤੇ ਖਰੀਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

  • ਸਿਹਤ ਲਈ ਫ਼ਾਇਦੇ: ਜੌ ਫਾਈਬਰ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਐਂਟੀਓਕਸੀਡੈਂਟ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਬੀਟਾ-ਗਲੂਕਨ ਫਾਈਬਰ ਕੋਲੇਸਟ੍ਰੋਲ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਲ, ਗੁਰਦੇ ਤੇ ਹਜ਼ਮ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਈ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ।

  • ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਪਯੋਗਤਾ: ਜੌ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰੋਟੀ, ਸਤੂ, ਬੇਵਰੇਜ, ਬੇਬੀ ਫੂਡ, ਚਾਕਲੇਟ, ਟਾਫ਼ੀ, ਸ਼ਰਬਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚਾਰੇ, ਖੁੰਭ ਦੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਕਾਰਡਬੋਰਡ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।


ਬੀਅਰ ਉਦਯੋਗ: ਵੱਡਾ ਮੌਕਾ

ਆਈ.ਸੀ.ਏ.ਆਰ.–ਭਾਰਤੀ ਗੰਧਮ ਅਤੇ ਜੌ ਅਨੁਸੰਧਾਨ ਸੰਸਥਾਨ, ਕਰਨਾਲ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਤਪਾਦਿਤ ਲਗਭਗ 60% ਜੌ ਬੀਅਰ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਸਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਮਲਟੀਨੇਸ਼ਨਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਾਨਟਰੈਕਟ ਫਾਰਮਿੰਗ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਧਰੇ ਬੀਜ, ਤਕਨੀਕੀ ਮਦਦ ਤੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਮਤ ’ਤੇ ਖਰੀਦ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।


ਚਾਰਾ + ਅਨਾਜ = ਦੋਗੁਣਾ ਲਾਭ

ਰਾਜਸਥਾਨ, ਦੱਖਣੀ ਹਰਿਆਣਾ, ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਯੂ.ਪੀ. ਵਰਗੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਦਸੰਬਰ–ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਹਰੇ ਚਾਰੇ ਦੀ ਕਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਜੌ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਸੁਨੇਹਰੀ ਮੌਕਾ ਹੈ।

  • ਚਾਰੇ ਲਈ ਕੱਟਾਈ: ਬੀਜ ਬੋਣ ਤੋਂ 50–55 ਦਿਨ ਬਾਅਦ।

  • ਅਨਾਜ ਲਈ: ਚਾਰੇ ਦੀ ਕੱਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਤੇ ਖਾਦ ਦੇ ਕੇ ਅਨਾਜ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

  • ਲਾਭ: RD 2715, RD 2035 ਅਤੇ RD 2552 ਵਰਗੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ 25–35 ਕ੍ਵਿੰਟਲ ਅਨਾਜ ਅਤੇ 200–250 ਕ੍ਵਿੰਟਲ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।


ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ?

ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨਾਲ ਉਪਜ ਘੱਟ ਅਤੇ ਕੀਮਤ ਵੀ ਘੱਟ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤਰ ਅਨੁਸਾਰ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹੀ ਬੋਈਆਂ ਜਾਣ।

ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ:

  • ਉੱਤਰੀ–ਪੱਛਮੀ ਮੈਦਾਨ (ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਯੂ.ਪੀ.): DWRB 92, RD 2552, BH 902।

  • ਉੱਤਰੀ–ਪੂਰਬੀ ਮੈਦਾਨ (ਯੂ.ਪੀ., ਬਿਹਾਰ, ਝਾਰਖੰਡ): K 551, RD 2552।

  • ਮੱਧ ਭਾਰਤ (ਮ.ਪ., ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ, ਗੁਜਰਾਤ): RD 2786, PL 751।

  • ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕੇ (ਹਿਮਾਚਲ, ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ): VLB 118, HBL 276।


ਕਾਨਟਰੈਕਟ ਫਾਰਮਿੰਗ: ਫ਼ਾਇਦੇ ਦਾ ਸੌਦਾ

ਜੌ ਆਧਾਰਿਤ ਉਦਯੋਗ ਹੁਣ ਕਾਨਟਰੈਕਟ ਫਾਰਮਿੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ:

  • ਬੀਜ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

  • ਤਕਨੀਕੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

  • ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਮਤ ’ਤੇ ਖਰੀਦ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਮਾਡਲ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਘਟਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਫ਼ਾ ਵਧਦਾ ਹੈ।


ਖੇਤੀ ਦੇ ਨਿਯਮ: ਕੀ ਕਰੋ ਤੇ ਕੀ ਨਾ ਕਰੋ

✅ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਓ।
✅ ਡ੍ਰਿਲ ਬੀਜਾਈ ਕਰੋ।
✅ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਬੋਵੋ।
✅ ਸੰਤੁਲਿਤ ਖਾਦ ਵਰਤੋ।
✅ ਪਾਣੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਦਿਓ, ਪਰ ਜਲਭਰਾਅ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ।
✅ ਜੰਗਲੀ ਘਾਹ ਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰੋ।
✅ ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਫਸਲ ਦੀ ਕੱਟਾਈ ਕਰੋ।

❌ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ (ਮੰਜੁਲਾ, ਆਜ਼ਾਦ, ਜਾਗਰਿਤੀ, ਸੋਨੂ) ਨਾ ਬੋਵੋ।
❌ ਵੱਧ ਸਿੰਚਾਈ ਨਾ ਕਰੋ।
❌ ਬੀਜ ਦਾ ਇਲਾਜ ਨਾ ਛੱਡੋ।
❌ ਗੈਰ-ਸੁਝਾਏ ਗਏ ਰਸਾਇਨ ਨਾ ਵਰਤੋ।


ਨਤੀਜਾ

ਜੌ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਮੰਗ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਕਾਨਟਰੈਕਟ ਫਾਰਮਿੰਗ ਦੇ ਮੌਕੇ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਫਸਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਨਕਦੀ ਫਸਲ ਵਜੋਂ ਉਭਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੇਤੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਦੋ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਤੱਕ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ

COMMENTS

WORDPRESS: 0