ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ: ਘੱਟ ਖਰਚ, ਵੱਧ ਮੁਨਾਫ਼ਾ! ਘਰੇਲੂ ਫਾਰਮੂਲੇ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕਰੋ ਵਧੀਆ ਮੱਛੀ ਦਾ ਆਹਾਰ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ (ਕਣਕ-ਝੋਨਾ) ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੁਣ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਵਰਗੇ ਸਹਾਇਕ ਧੰਦਿਆਂ ਵੱਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ‘ਚ ਚੰਗੀ ਕਮਾਈ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖਰਚਾ ਮੱਛੀਆਂ ਦੇ ਆਹਾਰ ‘ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ, ਆਧੁਨਿਕ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ‘ਚ, ਕੁੱਲ ਲਾਗਤ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਸਿਰਫ਼ ਮੱਛੀ ਦੇ ਦਾਣੇ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਮਾਰਜਨ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਮੱਛੀ ਪਾਲਕਾਂ ਦੀ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਮਕਸਦ ਨਾਲ, ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਪਸ਼ੂ ਚਿਕਿਤਸਾ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਵਿਗਿਆਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਮਾਤਸਿਅਕੀ ਕਾਲਜ ਨੇ ਇੱਕ ਘਰੇਲੂ ਫਾਰਮੂਲਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਿਆਂ, ਕਾਲਜ ਦੀ ਡੀਨ ਡਾ. ਮੀਰਾ ਡੀ. ਅੰਸਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਮਕਸਦ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰ ਸਕਣ ਅਤੇ ਘੱਟ ਖਰਚੇ ‘ਚ ਬਿਹਤਰ ਆਹਾਰ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਣ।

ਘਰੇਲੂ ਨੁਸਖੇ ਨਾਲ ਮੱਛੀ ਦਾ ਦਾਣਾ ਤਿਆਰ 

ਡਾ. ਮੀਰਾ ਅੰਸਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੱਛੀ ਪਾਲਕ ਆਪਣੇ ਘਰ ਜਾਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਹੀ ਮੱਛੀ ਦਾ ਉੱਚ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲਾ ਆਹਾਰ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਾਗਤ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵੀ ਬਿਹਤਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਮਾਤਸਿਅਕੀ ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ਮੱਛੀ ਦੇ ਆਹਾਰ ‘ਚ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਸਿਹਤ ਸਪਲੀਮੈਂਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਨੂੰ 10 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੱਲੋ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਮੱਛੀਆਂ ਦੇ ਆਹਾਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦਵਾਈ ਦੇਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਮੱਛੀਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਮੱਛੀ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਲੱਖ ਅੰਡੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਖੁਰਾਕ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਡੇਢ ਲੱਖ ਤੱਕ ਅੰਡੇ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੱਛੀ ਪੂੰਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਤਿਆਰੀ ਦਾ ਤਰੀਕਾ

ਡਾ. ਮੀਰਾ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਲਸਣ, ਅਦਰਕ, ਅਸ਼ਵਗੰਧਾ, ਸ਼ਤਾਵਰੀ, ਆਂਵਲਾ ਅਤੇ ਐਲੋਵੇਰਾ ਵਰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਕਾ ਕੇ ਪਾਊਡਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਾਊਡਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਪ੍ਰੈਲ-ਮਈ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਨਮੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਆਰ ਪਾਊਡਰ ਨੂੰ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ ਫੀਡ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਰਚੇ ਦੇ ਆਪਣੇ ਤਾਲਾਬ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ-ਕਿਨਾਰੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਗਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਉਤਪਾਦਨ ‘ਚ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ

ਡਾ. ਮੀਰਾ ਅੰਸਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੱਛੀ ਦੇ ਆਹਾਰ ਵਿੱਚ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਨੂੰ ਸਪਲੀਮੈਂਟ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਆਰਥਿਕ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਆਹਾਰ ਦਾ ਖਰਚਾ ਮਾਮੂਲੀ ਵੱਧਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਮੱਛੀਆਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ 40 ਤੋਂ 80% ਤੱਕ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ 20% ਤੱਕ ਵਾਧੂ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਲਾਭ ਸਿਰਫ਼ ਆਰਥਿਕ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।

• ਰਸਾਇਣਕ-ਮੁਕਤ ਉਤਪਾਦਨ: ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਰਸਾਇਣਕ-ਮੁਕਤ  ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

• ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ: ਜਦੋਂ ਮੱਛੀਆਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵੀ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

• ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੁਰੱਖਿਆ: ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੈਵਿਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਅਜ਼ੋਲਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ‘ਚ ਉੱਗਣ ਵਾਲੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਵਿੱਚ ਲਾਗਤ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਰੀਕਾ ਅਜ਼ੋਲਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਉੱਗਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਡਾ. ਮੀਰਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ੋਲਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

ਅਜ਼ੋਲਾ ਇੱਕ ਜਲ-ਬੂਟੀ ਹੈ ਜੋ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚੋਂ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਲੈ ਕੇ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਾਗਤ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ, ਕਿਸਾਨ ਕੋਈ ਵੀ ਦੇਸੀ ਖਾਦ ਵਰਤ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਤਾਲਾਬ ਵਿੱਚ ਉਗਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਅਜ਼ੋਲਾ ਦੇ ਫਾਇਦੇ

• ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ: ਅਜ਼ੋਲਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅਮੀਨੋ ਐਸਿਡ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

• ਬਹੁ-ਮੰਤਵੀ ਵਰਤੋਂ: ਅਜ਼ੋਲਾ ਨੂੰ ਇਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੱਛੀ, ਬੱਤਖ, ਮੁਰਗੀ, ਸੂਰ ਜਾਂ ਗਾਂ ਨੂੰ ਸਪਲੀਮੈਂਟ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

• ਆਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ: ਅਜ਼ੋਲਾ ਨੂੰ ਸੁਕਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮੱਛੀਆਂ ਦਾ ਆਹਾਰ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

• ਵਾਧੂ ਆਮਦਨ: ਅਜ਼ੋਲਾ ਤੋਂ ਖਾਦ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਟਿਕਸ ਜਾਂ ਫਲੈਕਸ ਵੀ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਗਮਲਿਆਂ ਅਤੇ ਕਿਆਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਕੰਮ ਤੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਾਧੂ ਆਮਦਨੀ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ

ਡਾ. ਮੀਰਾ ਅੰਸਲ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੋਹਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਦੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਜੁੜ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਾਂ ਫਿਰ ਸਜਾਵਟੀ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਘਰ ਦੀ ਛੱਤ ਜਾਂ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। 

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ ਮੱਛੀਆਂ ਤੋਂ ਮੁੱਲ-ਵਾਧਾ ਵਾਲੇ ਉਤਪਾਦ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੱਛੀ ਦਾ ਅਚਾਰ ਜਾਂ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਵੀ ਇਸ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ

ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ, ਸਜਾਵਟੀ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਚਾਹਵਾਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਫਾਰਮ ਭਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 20-30 ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਗਰੁੱਪ ਬਣਨ ‘ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਪਸ਼ੂ ਮੇਲੇ ਵੀ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡੈਮੋਨਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਯੂਨਿਟ ਲਗਾ ਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਦੀਆਂ ਨਵੀਨਤਮ ਤਕਨੀਕਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਘੱਟ ਲਾਗਤ, ਵੱਧ ਮੁਨਾਫ਼ਾ

ਡਾ. ਮੀਰਾ ਡੀ. ਅੰਸਲ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੱਛੀ ਪਾਲਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਿਸਾਨ ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਅਤੇ ਅਜ਼ੋਲਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਨੂੰ ਲਾਹੇਵੰਦ ਕਾਰੋਬਾਰ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਨਾਲ ਮਹਿੰਗੇ ਵਪਾਰਕ ਆਹਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਘਟਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਮਾਰਟ ਫਾਰਮਿੰਗ ਤਕਨੀਕ ਅਪਣਾਉਣ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।