ਮੈਂਥਾ ਦੀ ਚੰਗੀ ਫਸਲ ਲਈ ਕੀਟ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਫਸਲ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਮਿੰਟਾ ਦੀ ਫਸਲ ਵੀ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੀੜਿਆਂ ਦਾ ਸਹੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਖਾਸਕਰ ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਿੰਟਾ ਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮਿੰਟਾ ਆਇਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਤਾਜ਼ਗੀ ਭਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਈ ਸੁੰਦਰਤਾ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣੀਏ ਕਿ ਕਿਹੜੇ ਕੀੜੇ ਮਿੰਟਾ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

1. ਚੂਸਣ ਵਾਲਾ ਕੀੜਾ (Aphid)

ਇਹ ਕੀੜਾ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਕੋਮਲ ਹਿੱਸਿਆਂ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਰਸ ਚੂਸਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਫ਼ਰਵਰੀ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਵੱਧ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਵਾਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਕਿਸਾਨ 1% ਮੈਟਾਸਿਸਟੌਕਸ 25 EC ਦਾ ਘੋਲ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

2. ਲਾਲਡੀ

ਇਹ ਕੀੜਾ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਖੋਖਲਾ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਪੋਸ਼ਣ ਲੱਭਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ 0.2% ਕਾਰਬੇਰਿਲ ਦਾ ਘੋਲ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ 15–15 ਦਿਨ ਦੇ ਅੰਤਰ ’ਤੇ 2–3 ਵਾਰ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

3. ਬਾਲਦਾਰ ਇੱਲੀ (Hairy Caterpillar)

ਇਹ ਕੀੜਾ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਹੇਠਲੀ ਸਤ੍ਹਾ ’ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਡਾਈਕਲੋਰਵੋਸ ਜਾਂ ਫੈਨਵੇਲਰੇਟ ਦਾ ਘੋਲ ਬਣਾ ਕੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

4. ਜਾਲੀਦਾਰ ਕੀੜਾ (Reticulated Insect)

ਇਹ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਕੀੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮਿੰਟਾ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਤਣਿਆਂ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਡਾਈਮੀਥੋਏਟ ਦਾ 400–500 ਮਿ.ਲੀ. ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

5. ਪੱਤਾ ਦਾਗ਼ ਬਿਮਾਰੀ (Leaf Spot Disease)

ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪੱਤਿਆਂ ’ਤੇ ਭੂਰੇ ਦਾਗ਼ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਵਾਧ ਰੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੱਤੇ ਪੀਲੇ ਹੋ ਕੇ ਝੜਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਕਿਸਾਨ 0.2–0.3% ਕਾਪਰ ਆਕਸੀਕਲੋਰਾਈਡ ਜਾਂ ਡਿਥੇਨ M-45 ਦਾ ਘੋਲ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ 15 ਦਿਨ ਦੇ ਅੰਤਰ ’ਤੇ 2–3 ਵਾਰ ਛਿੜਕ ਸਕਦੇ ਹਨ।

6. ਦੀਮਕ (Termite)

ਦੀਮਕ ਵੀ ਮਿੰਟਾ ਦੀ ਫਸਲ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਅੰਦਰੋਂ ਪੌਦਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪੌਦੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸੁੱਕਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚੋਂ ਜੰਗਲੀ ਘਾਹ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਮਿੰਟਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿੱਥੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਿੰਟਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਹ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ “ਹਰਾ ਸੋਨਾ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਆਮਦਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਮਿੰਟਾ ਆਇਲ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ’ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਮੰਗ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 150 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੇਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਉਤਪਾਦਨ 250–300 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਿੰਟਾ ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਕੀਮਤ ਲਗਭਗ ₹1000 ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨ ਇੱਕ ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਹੀ ₹3 ਲੱਖ ਤੱਕ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

📞 ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ – ਜੇ ਕਿਸਾਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਅਨੁਭਵ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਜਾਂ ਵਟਸਐਪ ਨੰਬਰ 9599273766 ’ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ “[email protected]” ’ਤੇ ਲਿਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਿਸਾਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡਾ ਸੁਨੇਹਾ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਵਾਂਗੇ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।